Puntkomma

Je komt hem niet vaak tegen: de puntkomma. Als deze wordt gebruikt, is dit vaak ter vervanging van een dubbele punt, een punt of een komma. De vraag is nu: in welke gevallen kun je die puntkomma het best plaatsen en wat is het effect ervan?

Wat is een puntkomma?

Een puntkomma is een leesteken dat een beetje tussen de punt en de komma in zit, zoals de naam eigenlijk al verklapt. Het geeft aan dat de zin of woordgroep ervoor helemaal afgelopen is, maar dat deze wel samenhangt met wat er volgt:

  • Zet de film maar vast aan; ik hoef alleen nog maar naar het toilet en dan kom ik eraan.
  • Het is heel belangrijk om je telefoon af en toe opnieuw op te starten; je telefoon werkt dan een stuk sneller.

Je ziet hier verschillende zinnen die los van elkaar gebruikt worden, maar wel een onderling verband hebben. Stel dat je hier een punt zou gebruiken, verlies je die samenhang gedeeltelijk.

 

Aanbieding van De Schrijfdokter –  Clickable e-book met eenvoudige uitleg over de 150 meest voorkomende taalproblemen in het Nederlands

 

Dubbele punt

Men haalt de dubbele punt en de puntkomma regelmatig door elkaar. Ook al lijken ze qua gebruik op elkaar, het zijn duidelijk twee verschillende vormen van interpunctie. Een dubbele punt gebruik je in de eerste plaats bij een opsomming:

  • Maikel wilde een paar dingen met zijn ouders bespreken: zijn verjaardag, zijn verhuizing en de bijdrage aan de hypotheek.
  • Een aantal landen heeft een erg gunstig klimaat voor de koffieproductie: onder andere Brazilië en Colombia.

Na de dubbele punt volgen hier geen volledige zinnen. Daarom mag je in deze gevallen geen puntkomma gebruiken. Volgt er een grammaticaal gezien complete zin, inclusief persoonsvorm? Dan kan een puntkomma wel gebruikt worden:

  • Maikel wilde een paar dingen met zijn ouders bespreken; hij wilde het hebben over zijn verjaardag, zijn verhuizing en de bijdrage aan de hypotheek.
  • Een aantal landen heeft een erg gunstig klimaat voor de koffieproductie; we hebben het onder andere over Brazilië en Colombia.

Punt

Het is in veel gevallen mogelijk om op de plek van de puntkomma te kiezen voor de punt. Je keuze kun je het best laten afhangen van hoe sterk de zinnen met elkaar samenhangen. Is er een rechtstreeks verband? Dan wordt dat door een puntkomma benadrukt. Is er wel samenhang, maar is dat minder belangrijk, dan is een punt ook prima te gebruiken:

  • Zet de film maar vast aan; ik hoef alleen nog maar naar het toilet.
  • Zet de film maar vast aan. Deze heb ik sowieso al een keer gezien.

Een andere reden om een punt te gebruiken is om te voorkomen dat de zin erg lang wordt, bijvoorbeeld als er een zin met omdat volgt. Een puntkomma verlengt de zin als het ware, de punt deelt deze op:

  • Het is belangrijk om je telefoon af en toe opnieuw op te starten. Het maakt je telefoon een stuk sneller, omdat onnodige processen die op de achtergrond door blijven draaien worden afgesloten.

Komma

Waar een punt aangeeft dat er een minder sterk verband is tussen twee zinnen geldt het tegenovergestelde voor de komma. Een komma verbindt twee zinsdelen of zinnen sterker met elkaar dan de puntkomma. Dit zie je vooral in zinnen met want en omdat, omdat deze voegwoorden doorgaans niet aan het begin van de zin (mogen) staan:

  • Hij was te laat op zijn werk, want hij had een lekke band.
  • Je moet je telefoon opnieuw opstarten, want daar wordt deze sneller van.

Een ander groot verschil is dat een komma zowel tussen twee zinsdelen kan staan als tussen twee volledige zinnen. Een puntkomma kan alleen voorkomen in dat laatste geval. Een komma tussen twee volledige zinnen kan in principe door een puntkomma worden vervangen. Je ziet echter dat een puntkomma voor een soort opstopping zorgt in het verloop van de zin. Deze loopt beter door met een komma. Je hoort dit ook als je de zinnen voorleest aan de intonatie:

  • Het was een erg strenge winter, dat kan niemand ontgaan zijn.
  • Het was een erg strenge winter; dat kan niemand ontgaan zijn.

Heb je nog vragen over het gebruik van leestekens? Vraag het dan aan De Schrijfdokter. Of kijk eens op de site van hetGenootschap Onze Taal in Den Haag. Ook voor het opvragen van een offerte mag je ons benaderen.

 

Vorig bericht
Beseffen of zich beseffen
Volgend bericht
Sms’en
Menu